Ani Antik Kenti

Ani Antik Kenti, Kars ilimizin güneydoğusunda ve Kars şehir merkezine yaklaşık 42 kilometre uzaklıkta kapalı Ermenistan sınırında bulunmaktadır. Kent Türkiye-Ermenistan sınırını oluşturan Arpaçay Irmağı kıyısına kurulmuştur. Şehir, havzanın imkanlarından faydalanmak hem de Arpaçay Irmağı'nın oluşturduğu kanyon sayesinde daha korunaklı bir yer olacağı düşünülerek buraya kurulmuştur. Kent adını Yukarı Ermenistan'ın kalesi ve pagan merkezi olarak görülen Daranaghi bölgesindeki Ani-Kamakh'tan, günümüzdeki adı ise Erzincan ilimizin bir ilçesi olan Kemah'tan almaktadır. Ani Antik Kenti, ilk olarak 2012 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne alınmış olup 2016 yılı itibariyle tam olarak listeye girmiştir.

Şehrin oluşumu ile ilgili geçmişten günümüze şöyle kısaca bir bakacak olursak şehre çok farklı kültürden ve milletlerden toplumlarım dokunuşu olmuştur. Şehrin ilk olarak adı 6. yüzyılda Gamsaragan ailesinden Ermeni beylerine ait bir yerleşim yeri olarak geçmektedir. Ancak Ermeni tarihçiler tarafından 5. yüzyılda da Ani'de yerleşik olarak bulunan Gamsaraganların olduğundan bahsedilmektedir. Bir süre sonra bölge her ikisi de Ermeni olan Gamsaragan ile Bagrat ailelerinin karşılıklı mücadelelerine tanık olmuştur. Bir süre sonra Gamsaraganlılar sahip oldukları yerleri Bagratlılara satarak Bizans topraklarına göç etmişlerdir. Bagratlıların Ani'de hüküm sürmeye başlamasıyla 885 yılında Bagratlı I. Aşot dönemin Bizans İmparatoru tarafından Ermenistan Kralı olarak tanınmıştır. Uzun yıllar Kars ve etrafında hüküm sürmüş olan Bagratlar III. Aşot'un yönetimin başına geçmesinin ardından başkentlerini Ani'ye taşıyarak kentin gelişiminde ve büyümesinde kurdukları bu başkent sayesinde büyük rol oynamışlardır.

1045'te Bizans İmparatorluğu Ani'yi işgal ederek hem şehri ele geçirmişlerdir hem de Bagrat Devleti'ne son vermişlerdir. Ancak Bizanslılar şehri ele geçirdikten sonra şehirde yerleşik bir hayat kurmamaları nedeniyle şehir oldukça savunmasız kalmıştır ve 1064 yılında Büyük Selçuklu İmparatorluğu ikinci sultanı Alparslan tarafından fethedilmiştir. Fethedildikten bir süre sonra Selçuklulara yapmış oldukları hizmetler ve bağlılıkları nedeniyle kendisine bağımlı bir Kürt kökenli hanedan olan Şeddadiler'e Ani hediye edilmiştir ve hanedanın başkenti olmuştur. Kent çok kısa bir süre Selçuklu egemenliğinde kalması nedeniyle şehirde Selçuklulara dair pek bir iz bulunmamaktadır. Ani'deki en önemli İslam eseri olan Menüçihr Cami, Şeddadiler zamanında yapılmıştır.

Menüçihr Cami

1190 yılından sonra kent sırasıyla önce Gürcü Beyleri'nin, İlhanlılar'ın, Celayirli ve Karakoyun'lu Devletleri'nin egemenliği altına girmiştir. 1319 yılında yaşanan depremle şehir ve şehirde yer alan eserler büyük hasar görmüştür. Daha sonraları da Timur İmparatorluğu'nun kurucusu ve hükümdarı olan Timur tarafından şehir işgal edildiğinde büyük tahribata uğratılmıştır ve yine birçok esere zarar verilmiştir. 1535 yılındaki Osmanlı-İran savaşı ile kent tamamen terkedilmiştir ve bir daha yerleşim yeri olarak kullanılmamıştır.

Ani Katedrali - Meryem Ana Kilisesi

Peki Ani Antik Kenti şuan ki mevcut sınırlarımız içerisine nasıl alınmıştır ? I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı Devleti'nin teslim olmasını fırsat bilen Ermeniler tarafından saldırıya uğrayarak Ermeni Cumhuriyeti sınırları içerisine dahil olmuştur. Ancak teslim olmayan Türkiye Cumhuriyeti tarafından karşı bir saldırı ile Ani'nin de içerisinde bulunduğu topraklar geri alınmıştır ve Kars Antlaşması ile güvence altına alınmıştır.

1001 kilise şehri veya 40 kapılı şehir olarak da bilenen Ani Antik Kenti'nin keşfi 1880'lere dayanmaktadır. Şehirde gün yüzüne çıkartılmış ve halen bugünümüze kadar ayakta kalmayı başarmış eserlerin başında şehir surları, kalesi ve katedrali yer almaktadır. Ani Katedrali olarak da adlandırılan katedral bir Meryem Ana Kilisesi'dir. Bunun dışında kentte yer alan diğer kiliseler, Surp Stephanos Kilisesi, Dikran Honentz Kilisesi, Abugamir Pahlavuni Kilisesi ve Halaskar Kilisesi'dir. Bunların yanı sıra daha önce de bahsettiğim Türkiye topraklarında en eski cami olan ve Ani Antik Kenti'nin en önemli İslam eseri olan Menüçihr Cami'de görülmesi gereken eserlerin başında gelmektedir.

Ani Antik Kenti'ni ziyaret için herhangi özel bir izin yada bilet alınmasına gerek bulunmamaktadır. Eğer kendi aracınız var ise Kars şehir merkezinden ulaşmanız ortalam 20-25 dakika sürecektir. Eğer aracınız yok ise şehir merkezinden Ani Antik Kenti'ne gidiş dönüş şeklinde olan otobüs seferlerini kullanabilirsiniz. Yada sizin gibi oraya gelmiş olan diğer gezginlerle ortak bir taksi tutarak taksi ücretini bölüşebilirsiniz. Ulaşıma ek olarak yanınızda mutlaka su ve atıştırmalık bir şeyler bulundurmanızı öneririm.